Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną – kiedy i jak uzyskać?

Kiedy powstaje podstawa do ustanowienia rozdzielności majątkowej i jak ją ustanowić?

Rozdzielność majątkowa może być ustalona zgodnie między małżonkami w formie aktu notarialnego. Jeżeli jednak istnieje na tym tle spór – z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.

Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.

Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd na żądanie jednego z małżonków nie wyłącza zawarcia przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej. Jeżeli rozdzielność majątkowa została ustanowiona na żądanie wierzyciela, małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską po dokonaniu podziału majątku wspólnego lub po uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia, albo zaspokojenia wierzytelności, lub po upływie trzech lat od ustanowienia rozdzielności.

„Wyjątkowe wypadki” i ustanowienie rozdzielności majątkowej z data wsteczną.

Uprawnienie sądu do ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa ma miejsce tyko w wyjątkowych sytuacjach. Ustawodawca jako przykład wyjątkowych wypadków wskazał życie małżonków w rozłączeniu. W piśmiennictwie słusznie wskazuje się, że regulacja ta zobowiązuje sąd do wnikliwego badania czasu zaistnienia istotnych okoliczności w korelacji z klauzulą ważnych powodów (B. Kubica, P. Twardoch [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 52).

Separacja faktyczna nie jest samodzielną przesłanką do ustanowienia rozdzielności z datą wsteczną, co jest już poglądem utrwalonym w doktrynie i orzecznictwie.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 czerwca 2023 r. (sygn. akt: II CSKP 2214/22), samo faktyczne rozłączenie małżonków co do zasady nie wystarcza do uwzględnienia żądanie o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżonków (…) Podobnie Sąd Najwyższy wskazał w postanowieniu z dnia 30 września 2022 r. (sygn. akt: I CSK 2802/22), gdzie podniósł, iż orzeczeniu o zniesieniu małżeńskiej wspólności ustawowej skutek wsteczny powinien być nadawany w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych. W zasadzie jest to dopuszczalne wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej małżonków nie było możliwe ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.

Co więcej, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 czerwca 2023 r. (sygn. akt: II CSKP 1848/22) - z art. 52 § 2 k.r.o. stanowiącego, że “w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa”, o którym mowa w art. 52 § 1 k.r.o., nie wynika samoistne prawo podmiotowe małżonka. Przepis ten zakreśla jedynie granice kompetencji sądu w zakresie kształtowania ustroju majątkowego między małżonkami przy rozpoznawaniu żądania wywiedzionego z art. 52 § 1 k.r.o.

W utrwalonym dorobku judykatury stwierdzono również, że wydanie wyroku znoszącego małżeńską wspólność majątkową z mocą wsteczną jest dopuszczalne także po prawomocnym rozwiązaniu związku małżeńskiego przez rozwód, jeśli powództwo zostało wytoczone przed datą prawomocnego wyroku rozwodowego (B. Kubica, P. Twardoch [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 52).

Wskazać należy, że orzeczenie sądu, w którym ujęta jest data wsteczna, ma bezpośredni wpływ na ustalenie składników majątku wspólnego (B. Kubica, P. Twardoch [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 52).

Co oferuje Kancelaria?

Kancelaria pomaga na wszystkich etapach postępowania. Sporządzamy pozwy i odpowiedzi na pozew. Reprezentujemy klientów przed Sądem. Pomagamy w mediacji i ugodowym zakończeniu sprawy.

Zapraszam na spotkanie w siedzibie Kancelarii przy ul. Marsz. J. Piłsudskiego 4a/U1 w Stargardzie i kontakt pod numerem telefonu: 603 835 957.