Pozbawienie władzy rodzicielskiej - przesłanki, procedura.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej – kiedy jest możliwe?

Zgodnie z art. 111 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej w czterech przypadkach: 1)trwała przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej

Zaistnienie tej przesłanki zawsze jest rozpatrywane na gruncie konkretnego stanu faktycznego. Chodzi jednak w tym przypadku o sytuacje, w których rodzic – z przyczyn obiektywnych nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków wobec dziecka. Z punktu widzenia orzecznictwa taki przypadek ma miejsce w sytuacji:

• długotrwałego pobytu w zakładzie karnym,
• ciężkiej i długotrwałej choroby,
• uzależnienia,
• nieznanego miejsca pobytu rodzica,
• długotrwałego braku zainteresowania sprawami dziecka

Najważniejsze jednak w tej przesłance jest to, że wskazana przeszkoda musi mieć charakter trwały, a nie czasowy.

2. nadużycie władzy rodzicielskiej

Ten przypadek dotyczy zachowań godzących w dobro dziecka, do których zaliczać będziemy:

• stosowanie przemocy fizycznej lub psychicznej,
• zmuszanie dziecka do żebracka, przestępczości,
• rozpijanie małoletniego,
• uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacji

3. rażące zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich

Zarówno nadużycie władzy rodzicielskiej, jak i rażące zaniedbywanie obowiązków względem dziecka sprowadzają się do zawinionego naruszenia obowiązków rodzicielskich. Z takimi sytuacjami mamy do czynienia w przypadku:

• wieloletniego braku kontaktu z dzieckiem,
• braku zainteresowania kwestią zdrowia i edukacji dziecka,
• ogólnego zaniedbywania dziecka

4. nieustanie przyczyn umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej mimo udzielonej rodzicom pomocy, w szczególności trwałe nieinteresowanie się dzieckiem

Oznacza to, że sąd może pozbawić władzy rodzicielskiej rodziców dziecka, wobec których uprzednio z uwagi na zagrożenie jego dobra - wydał zarządzenie o umieszczeniu w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub innej placówce o charakterze opiekuńczo-wychowawczym. Ma to jednak miejsce tylko w sytuacji gdy pomimo upływu czasu i udzielonej rodzicom pomocy – dobro dziecka nadal pozostawałoby zagrożone przy pozostawieniu pełnej władzy rodzicielskiej.

Wskazania w tym miejscu wymaga, że skutek w postaci pozbawienia władzy rodzicielskiej może mieć tylko takie zaniedbywanie przez rodziców obowiązków, które może być zakwalifikowane jako rażące, muszą to więc być zaniedbania poważne. Zaniedbania nieosiągające bowiem takiego stopnia nasilenia są podstawą jedynie do ograniczenia władzy rodzicielskiej.

Na uwagę zasługuje postanowienie SR dla m.st. w Warszawie z 12.09.2019 r., VI Nsm 2136/18, LEX nr 2747537, w którym sąd, powołując się na ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego, wskazał, że „podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej może być stan zaniedbań wychowawczych rodziców wobec dziecka, który doprowadził do stanu wyobcowania środowiskowego, nieufności i zalęknienia oraz spowodował potrzebę udzielenia małoletniemu niezwłocznej pomocy, zwłaszcza dydaktycznej (…). Również nadużywanie alkoholu, uprawianie przestępczego procederu i uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka są wystarczającą przyczyną pozbawienia władzy rodzicielskiej na podstawie art. 111 § 1 k.r.o.

Kto może złożyć wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej?

Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej może złożyć:

• drugi rodzic,
• opiekun prawny dziecka,
• prokurator,
• Rzeczni Praw Dziecka,
• ośrodek pomocy społecznej,
• szkoła lub placówka opiekuńczo-wychowawcza.

Co powinien zawierać wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej i gdzie go złożyć?

Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej należy wnieść do sądu rejonowego, w którego okręgu dziecko ma miejsce zamieszkania. Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej powinien zawierać:

• oznaczenie sądu,
• dane stron i dziecka,
• uzasadnienie,
• wnioski dowodowe

Pozbawienie władzy rodzicielskiej – jak wygląda postępowanie przed sądem rodzinnym?

W trakcie postępowania sąd przeprowadza szerokie postępowanie dowodowe, które może obejmować:

• zeznania świadków (np. członków rodziny, nauczycieli),
• notatki policyjne,
• dokumentację z MOPS,
• opinię OZSS (Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów).

Celem wskazanych działań jest ustalenie czy pozbawienie rodzica władzy rodzicielskiej rzeczywiście służy interesowi dziecka.

Jakie są skutki prawne pozbawienia władzy rodzicielskiej?

Na skutek orzeczenia pozbawiającego władzę rodzicielską rodzice tracą prawa i obowiązki rodzicielskie, do których zaliczać można:

• prawo do decydowania o miejscu pobytu dziecka,
• prawo do podejmowania decyzji o leczeniu, edukacji i wychowaniu,
• możliwość reprezentowania dziecka i zarządzenia jego majątkiem.

Istotny jest również fakt, że rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej nie tracą prawa do kontaktów z dzieckiem. Kontaktów z dzieckiem sąd może zakazać jedynie w sytuacji, w której kontakt ten zagraża życiu, zdrowiu, bezpieczeństwu lub wpływa demoralizująco na dziecko.

Czy jest możliwość przywrócenia pozbawionej władzy rodzicielskiej?

Tak, taką możliwość przewiduje art. 111 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym: W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.

Oznacza to, że jeżeli ustaną przyczyny pozbawienia władzy rodzicielskiej, rodzic może złożyć wniosek o jej przywrócenie. Sąd wówczas bada m.in.:

• czy nastąpiła trwała poprawa w zachowaniu rodzica/rodziców,
• czy dziecko jest gotowe na odbudowę relacji z rodzicem/rodzicami.

Potrzebujesz pomocy?

Pozbawienie władzy rodzicielskiej to środek stosowany wyłącznie w przypadkach poważnego zagrożenia dobra dziecka lub trwałej niemożności wykonywania obowiązków rodzicielskich. Każda sprawa wymaga indywidualnej analizy, rzetelnego materiału dowodowego oraz oceny, jakie rozwiązanie najbardziej chroni interes małoletniego.

Kancelaria udziela pomocy prawnej w:

• opracowaniu wniosków i odpowiedzi,
• reprezentacji przez sądem rodzinnym,
• sprawach o kontakty, alimenty i ograniczenie/pozbawienie władzy rodzicielskiej.

Zapraszam do kontaktu!

☎️ 603 835 957 📧 [email protected]