Naruszenie dóbr osobistych – co warto wiedzieć?

To sprawia, że współczesne naruszenia dóbr osobistych często mają charakter publiczny i trwały. Z tego względu ochrona prawna nabiera jeszcze większego znaczenia i staje się realnym narzędziem do walki z naruszeniami.

Czym są dobra osobiste?

Dobra osobiste, to wartości niemajątkowe ściśle związane z człowiekiem, które podlegają ochronie prawnej. Zaliczać do nich będziemy m.in.:

• godność,
• dobre imię,
• prywatność,
• wizerunek,
• tajemnicę korespondencji

O dobrach osobistych stanowi art. 23 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym: Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Wskazania jednak wymaga, iż ww. katalog nie jest zamknięty – z praktyki orzeczniczej wynika bowiem, że sądy mogą uznać także inne wartości za dobra osobiste, jeżeli są one istotne dla jednostki.

Kiedy dochodzi do naruszenia dóbr osobistych?

Do najczęstszych form naruszenia dóbr osobistych zaliczyć można:

1. bezprawne wykorzystywanie wizerunku,
2. publikowanie nieprawdziwych lub poniżających informacji w Internecie,
3. publikowanie zdjęć, danych osobowych lub prywatnych informacji bez zgody,
4. rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji,
5. oczernianie, ośmieszanie,
6. działania godzące w prywatność danej osoby

Ochrona prawna dóbr osobistych

Osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, może szukać ochrony na drodze cywilnej, ale w niektórych przypadkach również karnej. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż ochrona dóbr osobistych może być dochodzona w postępowaniu karnym jeśli dane zachowanie spełnia znamiona przestępstwa (np. zniesławienia czy zniewagi).

Ochrona dóbr osobistych na gruncie prawa cywilnego

Kodeks cywilny przewiduje ochronę dóbr osobistych w art. 24 kodeksu cywilnego. Zgodnie z treścią tego przepisu osoba, której dobra osobiste zostały naruszone może żądać:

• zaniechania działań naruszających dobra osobiste,
• usunięcia skutków naruszenia (np. poprzez sprostowanie, usunięcie obraźliwych treści),
• zadośćuczynienia pieniężnego,
• zapłaty określonej sumy na cel społeczny,
• odszkodowania (w razie odniesienia szkody majątkowej)

Ochrona dóbr osobistych na gruncie prawa karnego

Z kolei z naruszeniem dóbr osobistych na gruncie prawa karnego będziemy mieć do czynienia w przypadku naruszeń przyjmujących postać:

• zniesławienia (art. 212 k.k.) – polegającego na pomawianiu innej osoby o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej albo narazić na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania danego zawodu, piastowania danego stanowiska w takim przypadku ustawodawca przewidział karę grzywny albo ograniczenia wolności. W sytuacji jednak, gdy zniesławienie jest dokonywane za pomocą środków masowego komunikowania – sprawca może podlegać karze pozbawienia wolności do roku.

• zniewagi (art. 216 k.k.) – polegającej na ubliżaniu, obrażaniu, używaniu słów, gestów lub innych zachowań uwłaczających godności drugiego człowieka. w tym przypadku sprawcy podobnie jak przy zniesławieniu – grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku (w sytuacji zniewagi przy pomocy środków masowego komunikowania).

• naruszenia nietykalności cielesnej (art. 217 k.k.) – np. poprzez uderzenie, szarpnięcie, popychanie, za które ustawodawca przewidział karę grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności do roku.

• uporczywego nękania (art. 190a k.k.) – którym inaczej określamy stalking - działania mogące prowadzić do naruszenia prywatności i poczucia bezpieczeństwa. W przypadku tego przestępstwa – sprawca podlega karze od 6 miesięcy do nawet 8 lat pozbawienia wolności. W sprawach o zniesławienie czy zniewagę zazwyczaj konieczne jest złożenie prywatnego aktu oskarżenia, co oznacza, że to pokrzywdzony inicjuje postępowanie przed sądem.

Podsumowanie

Naruszenie dóbr osobistych z uwagi na powszechny dostęp do internetu i mediów społecznościowych – może dotknąć każdego. Prawo daje jednak szerokie możliwości i liczne środki ochrony w zależności od rodzaju naruszenia.

Warto jednak pamiętać, iż skuteczne dochodzenie roszczeń wymaga profesjonalnego wsparcia prawnego, które pozwoli właściwie ocenić sytuację, zgromadzić dowody i wybrać najkorzystniejszą strategię procesową.

Jeżeli masz wątpliwości lub pytania dotyczące naruszenia dóbr osobistych – serdecznie zapraszam do kontaktu!